کارشناس آموزش کیست و چه وظایفی دارد؟

کارشناس آموزش کیست؟

به‌طور معمول تعاریف و شرح وظایف مختلفی برای یک کارشناس آموزش می‌توان ارائه کرد، زیرا این عنوان شغلی در هر دو حوزه خصوصی و دولتی مصداق دارد. به‌طور مثال، فردی که در بخش آموزش یک دانشگاه قرار دارد کارشناس آموزش است و شرح ظایف تعریف شده‌ای دارد. سازمانی که نیازمند آموزش دوره‌های عمومی یا تخصصی به کارمندان خود است به کارشناس آموزشی نیاز دارد که قادر باشد به شکل دقیقی این مباحث را تدوین کند. بر همین اساس کارشناسان آموزش را می‌توان به سه گروه کلی تقسیم کرد. گروه اول کارشناسان آموزشی هستند که شغلی رسمی دارند در مراکز دولتی نظیر دانشگاه‌ها به فعالیت اشتغال دارند. به‌طور معمول، هر گروه آموزشی در مقاطع تحصیلی مختلفی برای حل مشکلات دانشجویان، برنامه‌ریزی امور و برنامه‌ریزی کلاس‌ها به کارشناسان آموزشی نیاز دارد. از وظایف یک کارشناس آموزشی شاغل در مراکزی نظیر دانشگاه‌ها باید به  نظارت بر حسن اجرای دقیق مقررات و آیین‌نامه‌ها‌ی آموزشی،  نظارت بر تمامی امور آموزشی منجمله آموزش کارکنان، ارائه مشاوره به دانشجویان در ارتباط با آیین‌نامه‌های آموزشی و پاسخگویی به آن‌ها، انجام مکاتبات با دانشکده‌های آموزشی،  نظارت و مشارکت در برگزاری  امتحانات پایان ترم دانشجویان، برنامه‌ریزی برای واحدهای درسی در سامانه‌ها با هدف انتخاب واحد دانشجویان، برنامه‌ریزی برای کلاس‌های درسی و هماهنگی با اساتید برای برنامه هفتگی، جمع‌آوری، تکمیل تایید نمرات امتحانی و صدور کارنامه ترم برای دانشجویان،  بررسی ابلاغ های ترمی اساتید و تایید آن‌ها براساس مقررات آموزشی، تنظیم قراردادهای حق التدریس و انجام امورات مربوطه برای تحویل به امور مالی جهت پرداخت و انجام سایر امور آموزشی اشاره کرد. گروه دوم کارشناسان آموزشی هستند که در آموزشگاه‌ها به فعالیت اشتغال دارند. به‌طور مثال در آموزشگاه‌های تدریس زبان یک کارشناس وضعیت زبان‌آموزان را ارزیابی کرده و بر روند برگزاری کلاس‌ها و آموزش‌ها نظارت می‌کند. گروه سوم کارشناسان آموزشی اداری هستند که بر خلاف دو گروه قبلی نظارتی بر آموزش‌ها ندارند و به‌طور مستقیم کارکنان هر بخش را با قوانین و دستورالعمل‌های ابلاغی آشنا می‌کنند. 

یک کارشناس آموزش چه وظایفی دارد؟

به‌طور کلی از وظایف مهم یک کارشناس آموزش به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• بررسی نیازهای آموزشی: کارشناسان آموزش وظیفه تامین نیازهای آموزشی یک مرکز داخلی یا سازمان خارجی را بر عهده می‌گیرند. نکته مهمی که باید به آن دقت کنید این است که تامین نیازها به معنای خرید تجهیزات نیست، بلکه برنامه‌ریزی برای تهیه وسایل آموزشی موردنیاز است. علاوه بر این برنامه‌ریزی با هدف برگزاری دقیق کلاس‌ها با توجه به مفاد آموزشی نیز توسط یک کارشناس آموزش که گاها مدیر آموزش است انجام می‌شود. 
• تعیین دوره‌های آموزشی کاربردی و متناسب با اهداف سازمان: با توجه به این‌که هدف از برگزاری دوره‌های آموزشی بهبود سطح دانش فنی و تخصصی کارمندان است، بر همین اساس یک کارشناس آموزش پس از دریافت درخواست از یک سازمان یا مدیر تحقیقی در این زمینه انجام دهد و برای افرادی که قرار است در کلاس‌ها شرکت کنند پرونده آموزشی باز کند. 
• ارزیابی نیازهای آموزشی کارکنان: کارشناس یا مدیر آموزش با بررسی بخش‌های مختلف سازمان و تعامل با مدیران، نیازهای آموزشی را شناسایی و برای پاسخ‌گویی به نیازها برنامه‌ریزی می‌کند. به‌طور مثال، سازمان نرم‌افزار جدیدی برای برقراری ارتباط از راه دور خریداری کرده و اکنون کارمندان و سایر بخش‌ها باید چگونگی استفاده از این نرم‌افزار را بیاموزند. 
• تعیین بودجه آموزشی و تعیین دوره‌های آموزشی متناسب: کارشناس آموزش با هماهنگی مدیران بودجه لازم برای این دوره‌ها را ارزیابی کرده و برای پیاد‌سازی دوره‌ها برنامه‌ریزی می‌کند 
• ارزیابی دوره‌های آموزشی و پیاده‌سازی تغییرات موردنیاز: در زمان برگزاری دوره‌های آموزشی ضروری است که از ابزارهای مناسب نظیر نظرسنجی‌ها استافده شود تا کیفیت و کمیت دوره‌ها مشخص شوند. 

تعیین محتوای آموزشی، روش پیاده‌سازی آموزش‌ها، زمان، مکان و انتخاب اساتید درست از دیگر وظایف یک کارشناس آموزش هستند. در مجموع وظایف یک کارشناس آموزش به شرح زیر است:

• برنامه‌ریزی و اجرای تمامی‌ فرایندهای آموزشی.
• شناسایی دوره‌های آموزشی مورد نیاز.
• طرح‌درس، محتوای مورد نیاز و روش آموزش هر دوره در تعامل با کمیته‌های علمی (در سازمان‌های بزرگ).
• برنامه‌ریزی برای زمان، مکان و تامین مدرس هر دوره.
• هماهنگی‌های لازم برای تبلیغات دوره‌های آموزشی.
• اطلاع‌رسانی در مورد زمان و مکان دوره و ثبت‌نام شرکت‌کنندگان.
• برگزاری آزمون پایانی دوره.
• صدور گواهینامه دوره برای قبول‌شدگان.

برای آن‌که یک کارشناس آموزش شویم به چه مهارت‌هایی نیاز داریم؟

از مهم‌ترین مهارت‌هایی که کمک می‌کنند به یک کارشناس آموزش متبحر تبدیل شوید به موارد زیر باید اشاره کرد:

• مهارت‌های نرم (ارتباطی): برای تعاملی درست با مدیران، کارکنان و مدیران ارشد باید روی مهارت‌های نرم‌ نظیر تفکر انتقادی تمرکز کنید. 
• مهارت برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی: مهارت مذکور به شما کمک می‌کند به بهترین شکل دوره‌های آموزشی را متناسب با اهداف شرکت تعیین و پیاده‌سازی کنید. 
• مهارت مدیریت زمان: مدیریت زمان یکی از مهم‌ترین بحث در آموزش است. مدیریت زمان به شما کمک می‌کند تا بهترین ساعت‌ها و مناسب‌ترین مدت زمان برای آموزش‌ها را انتخاب کنید. 
• توانایی کار تیمی: یک کارشناس آموزش برای انجام درست مسئولیت‌های محوله به تعامل با کارمندان و به ویژه بخش منابع انسانی نیاز دارد. 
• تسلط بر اینترنت و نرم‌افزارهای کاربردی: با توجه به آن‌که بخش عمده‌ای از کارها توسط نرم‌افزارها انجام می‌شود و از طرفی به دلیل شیوع ویروس کرونا برگزاری کلاس‌های حضوری راه‌کار مناسبی نیست، کارشناس آموزش باید در انتخاب بهترین پلتفرم‌ها برای آموزش شناخت کافی داشته باشد. 
• مهارت‌های عمومی: مهارت‌های ارتباطی، مدیریت زمان، توانایی کار تیمی، توانایی حل مسئله، آشنایی با اینترنت و نرم‌افزارهای MS-Office و آشنایی با زبان انگلیسی اشاره کرد. از مهارت‌های تخصصی نیز باید به آشنایی با فرایندها و استانداردهای آموزشی و آشنایی با اصول و مفاهیم مدیریت اشاره کرد. 

یک کارشناس آموزش به چه مدرک تحصیلی نیاز دارد؟

همانند سایر مشاغل، معیار اصلی سازمان‌ها برای جذب افراد، تجربه آن‌ها است و پس از آن به دنبال مدرک تحصیلی می‌روند. این موضوع به ویژه در ارتباط با مدیر آموزش صدق می‌کند در بیشتر آگهی‌های استخدامی نیز دیده شده که مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد همراه با چند سال سابقه کار مرتبط از شرایط اصلی استخدام یک فرد به عنوان کارشناس یا مدیر آموزش است. به‌طور معمول یک کارشناس آموزش باید فارغ‌التحصیل رشته مدیریت (نظیر مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی، اجرایی، صنعتی و بازرگانی) یا علوم ترتیبی باشد.